Beginpagina ▶ Franse taal
▶ Oorsprong en dialecten
▶ Dialecten in Bourbonnais
▶ Woordenlijst en uitdrukkingen
Woordenlijst en uitdrukkingen
vrijdag 26 januari 2018 , door
Bewerkt op donderdag 28 februari 2019
Een korte woordenlijst en enkele uitdrukkingen om een indruk te geven van het dialect Bourbonnais, ofwel Patois.
Dit is het vervolg van artikel: Voorbeelden van Bourbonnais
| Beoordeling: | Bezoeken: 152 |
|
Woordenlijst
| Bourbonnais | Franse omschrijving | Nederlandse uitleg |
|---|---|---|
| à l’écoué | à l’abri | beschut |
| abonde | grande quantité | grote hoeveelheid |
| abraser | détruire, casser, démolir | slopen, vernietigen |
| acaboualer | couver une maladie | een ziekte onder de leden hebben |
| adauber | arranger, réparer | herstellen |
| aga don | regarde (diminutif de regarde donc) | kijk! (verkleinvorm van ’kijk nou’) |
| agaler | mettre de niveau, mettre en ordre | op gelijke hoogte brengen, op orde brengen |
| aluchon, arluchon | enfant malingre | kwaadaardig/ziekelijk kind |
| arcandier | voleur, vaurien, filou | dief, boefje, schurk |
| arpion | orteil | teen |
| artoupan | une personne suspecte, bizarre | vreemd, verdacht persoon |
| bachât | auge à cochons | een trog voor een varken |
| baraille | dispute | onenigheid |
| barbitra | écrit long et ennuyeux | lang en saai geschreven tekst |
| barbouillou | enfant avec la figure sale | kind met een vies gezicht |
| bassie | evier en pierre ou petit coin cuisine | stenen gootsteen of keukentje |
| bauge | grand sac | grote tas |
| belet | agneau | lam |
| berchou | qui a perdu une dent de devant | iemand die een voortand verloren heeft |
| berdin | fou, simple d’esprit | gek, simpel van geest De lettergreep re wordt in patois Bourbonnais uitgesproken als eur. Zo werd bredin berdin. |
| bergot | frelon | horzel, hoornaar |
| berjauder | secouer, remuer des choses, des objets | dingen door elkaar schudden |
| berouette | brouette. comme pour berdin, le re se prononce eur. | kruiwagen (uitleg als bij berdin) |
| berzin, berzine | fou, folle, dépressif | gek, depressief |
| besugne | vêtement | kleding |
| beugner | cogner | aanstoten, slaan. Een beugne is een klap, een stoot. |
| biaude | grande blouse | groet bloes |
| bigot (faire bigot) | mettre bas | neerzetten |
| biziot | propriétaire terrien parfois également agriculteur | grondeigenaar |
| boucan | du bruit | geluid, lawaai |
| bouchure | une trace | een haag en liefst met stekels |
| bouina | petit enfant | een klein kind |
| boulailler | pousser, bousculer | drukken, duwen |
| bounhoume | paysan | boer |
| bourri, bourricot | âne (animal) | een ezel (het dier) |
| bourse | porte-monnaie, portefeuille | portemonnee |
| bousiller | abîmer | bederven, kapot maken |
| bousson | paquet, tas d’habits en désordre, capharnaüm | rommelige stapel kleding |
| brailler | crier | schreeuwen, huilen, gillen |
| braillou | petit enfant qui braille | klein kind dat huilt |
| bredin | simple d’esprit | simpel van geest |
| brelotter | secouer | schudden |
| cacrot | sommet du crâne | bovenkant van het hoofd |
| cafergnon | petit pièce, réduit | kamertje |
| carne | viande dure et vieille | oud en hard vlees, een belediging die verwijst naar een slechte persoon (c’est une vieille carne) |
| catin | poupée | pop |
| catoles | excréments séchés qui pendent au derrière des animaux | gedroogde uitwerpselen hangend aan de achterkant van dieren |
| ch’ti, ch’tite | petit, petite | weinig, klein |
| chabrot | mettre du vin dans sa soupe | wijn aan soep toevoegen (faire chabrot) |
| chaleu | veilleuse | waakvlam |
| cheu | chez | bij |
| chialou | petit enfant qui pleure pour un oui ou pour un non | kindje dat huilt om een ja of nee |
| cobi | dindon | kalkoen |
| corniaule | gorge, gosier | keel, slokdarm |
| crassou | sale | vies |
| cro | mare | vijver |
| crognon | extrémité du pain | het uiteinde van het brood (kook wel: quignon de pain) |
| dâhu | bête imaginaire dont on faisait croire l’existence aux enfants | een denkbeeldig dier waarin men kinderen deed geloven |
| dâler | soleil ou chaleur intense | intense zonneschijn of hitte: ça dâle aujourd’hui |
| débeurnacler | tout sortir, déranger | alles eruit halen, in de war brengen |
| décaniller | mourir | sterven |
| dépenaillé | avoir les vêtements en désordre. | een rommeltje aan kleding hebben |
| dépenailler | déchirer | scheuren |
| dépoitrailler | avoir la poitrine dénudée | een blote borst hebben |
| drille | diarrhée | diarree |
| ébouellé | éventré, avachi | slungelig |
| ecouet | abri | schuilplaats (se mettre à l’écouet) |
| écrapoire | rateau | hark |
| elampé | vêtement tout détendu | ontspannen kleding |
| elarder | s’étaler de tout son long | languit gaan liggen, pronken, te koop lopen |
| emmanche | problème, complication | complicatie |
| feugnant | fainéant | luilak, nietsdoener |
| figot | feu | vuur |
| fluches | petites particules s’accrochant aux tissus | kleine deeltjes die aan doek of stof blijven kleven |
| gassouiller | barboter | borrelen |
| gâte | une fille, féminin de gât | een meisje, vrouwelijke vorm van gât |
| gibalbouser | mettre le désordre | een rommeltje maken |
| gibalbouser (être) | barbouillé | fig: besmeurd (bv: al a trop bu, al est tout gibalbousé) |
| gouiller | marcher dans un trou d’eau | in een waterplas lopen |
| gounelles | jupons | onderrok |
| gourgandine | fille facile | gemakkelijk meisje |
| graton | résidu de graisse de porc fondue | residu van gesmolten varkensvet (een specialiteit van Bourbonnaise is de pompe aux grattons) |
| grenouillat | petite mare | kleine vijver |
| jargeot | quelqu’un qui parle souvent et est un peu simple d’esprit | iemand die veel spreekt en een beetje simpel is |
| jau | coq | haan |
| jo | coq | een haan. Naam van een haan in een bekend streekverhaal. |
| liron | gros rat | een grote rat |
| lisette | un lézard | een hagedis |
| maraud | chat de gouttière | straatkat |
| margoulette | la tête | het hoofd. Het hoofd breken is se casser la margoulette. |
| masibler | abîmer, casser | vernietigen, kapot maken |
| maze | une fourmi | een mier |
| mazibler | abîmer | kapotmaken |
| mia, millat | clafoutis aux cerises | vruchtentaart (vlaai) met kersen |
| miater | mâcher longuement, sans avaler | lang kauwen zonder inslikken |
| mornifle | grosse gifle | grote klap (tussen een oorvijg en een stomp in) |
| mouret | abîmer | kapotmaken |
| neyos | noyaux | pitten (voornamelijk voor kersen) |
| niaquer | mordre | bijten (door een hond) |
| ouaille | brebis | ooi, schaap |
| oyas(se) | une pie | een ekster |
| patouille | faire de la patouille = faire de la boue | modder of vuil maken, troep maken: faire de la patouille |
| pessiaux | bouts de bois auxquels s’accrochent les légumes | stukken hout waaraan groente wordt vastgezet |
| petasser | raccommoder grossièrement. | grof herstellen |
| pitance | nourriture | voedsel (je moet de kost verdienen is il faut gagner sa pitance) |
| pluire | pleuvoir | regenen |
| pochon | sac en plastique | plastic zak |
| pontère | fille de mauvaise vie | slecht meisje |
| potin | bruit, tintamarre | lawaai, tumult |
| quetou | malade | ziek (een beetje ziek zijn is faire le quetou) |
| rassouiller | se rassouiller = se mouiller | nat worden, weken |
| ravauder | bricoler | klussen |
| rechigner | montrer de la résistance, de la mauvaise volonté | weerstand, slechte wil tonen |
| rouetton | petite ruelle | klein steegje |
| roulan | bohémien | Boheems |
| siau | un seau | een emmer (een emmer water is un siau d’eau) |
| soulot | ivrogne | dronkaard |
| taillon | quartier de fruit | kwart van een vrucht |
| taloche | gifle | oorvijg |
| tartouffe | pomme de terre | aardappel |
| trace | haie, bouchure | haag |
| troufignon | le derrière (le croupion pour les animaux) | Je achterste (de stuit bij vogels) |
| tuniaud | idiot, incapable | idioot, onbekwaam |
| verpi | vipère | adder |
| viouner (v) | aller vire (ca vioune) | omzwaaien, van richting veranderen |
| zieu | œil | oog |
Uitdrukkingen
| Uitdrukking | In het Frans, of een omschrijving | Voorbeeld |
|---|---|---|
| C’est-y que...? | est-ce que...? | c’est-y qu’ t’ vas sortir par ce temps ? |
| C’est-y pas...? | n’est-ce pas...? | c’est-y pas triste de voir ça ? |
| T’ vas-t-y...? | est-ce que tu vas...? Ga je..., heb je besloten te gaan... | t’ vas-t-y aller voir les voisins ? |
| A cause que | pourquoi? of parce que Waarom, of omdat | A cause que t’es pas venu ? - A cause que j’étais malade ! |
| J’y crains pas | j’aime bien | Tu aimes la pompe aux grattons ? -J’y crains pas ! |
| Y faut tout | Het is allemaal net genoeg, maar het is het maximum | Tu as froid ? -Non mais y faut tout. |
| Et pis pas tant | Wanneer je iemand wilt vertellen dat hij in zijn woorden overdrijft (tu pousses un peu, n’exagères pas) | Tu dors toujours jusqu’à 11h du matin ! -Et pis pas tant... |
| Ça se connaît | Om aan te geven dat men een gewenste verandering bemerkt | J’ai allumé le chauffage. -Ça se connaît. |
| Faire du profit | Iets levert wat op | Ça fait longtemps que tu l’as, ce pull. -Oui il fait bien du profit. |
| C’est pas de dépense | om aan te geven dat iets klein, bescheiden of discreet is (afhankelijk van de context) | Regarde la petite table que j’ai trouvée. -Elle n’est pas de dépense ! (waaruit moet worden begrepen dat de tafel niet veel plaats inneemt. |
| Avoir du temps de reste | Je neemt er wel de tijd voor! | Ce matin j’ai compté tous les oiseaux qui sont venus à la mangeoire. -T’as bin du temps de reste ! |
| Vouloir y voir | wordt gebruikt wanneer je je iets realiseert, maar min of meer onbewust | -La voisine a coupé son arbre. -Ah oui j’ai voulu y voir. Ik had de indruk dat er iets was veranderd, maar wist niet wat. |
| Ça ... mieux que ça ... pas | stelt je in staat twee situaties met elkaar te vergelijken die vaak elkaars tegenovergestelde zijn, waarbij benadrukt wordt dat één ervan gemakkelijker is | Ça y est on est redescendus de la colline. -Ça descend mieux que ça monte pas ! |
| Gagner la belle heure | vroeger dan voorzien vertrekken | Vous êtes déjà sortis de la réunion? -Oui on a gagné la belle heure. |
| Passer à plein les ballons | in grote hoeveelheid passeren | Cette fenêtre jointe mal, l’air froid passe à plein les ballons. |
| Fuir (of couler) comme une vache | veel, overvloedig, wanneer het gaat om een vloeistof (vloeibaar, soms gasvormig) | le tuyau de gaz fuit comme une vache, tout va sauter ! |
| xxxx heures et pas un chapeau de vendu | wordt gezegd wanneer we na een bepaalde tijd (je geeft de tijd aan) nog niets hebben gedaan, of dat er niets is gebeurd | |
| Allons-y casquette à la foire à chapeaux | wordt gebruikt als je naar een plek moet, een receptie, waar je je niet zo prettig voelt en geen zin hebt om te gaan | |
| J’y entrave couic | gebruikt wanneer je er niets van begrijpt | |
| Sortir de l’entaille | zich van een probleem ontdoen | On a crevé sur l’autoroute et la nuit tombe, on n’est pas sortis de l’entaille ! |
| A tant la bise et le grand vent | alles lukt, overvloed, zonder matiging, vooral als iemand iets geeft of verdeelt | Il est sans le sou, au bar, il a payé des coups à tant la bise et le grand vent. |
| Causer dans le poste | openhartig tegen iemand spreken, hem de waarheid vertellen | Il n’a pas encore fini de trier le courrier et il est parti fumer, je vais lui causer dans le poste ! |
| Etre dans le jus | overweldigd zijn | |
| Y faut s’en voir | je hebt niets voor niets, je moet er voor vechten | J’ai mis un mois avant d’obtenir ces papiers! Ah y faut s’en voir ! |
| Etre content du voyage | ironische manier om te zeggen dat je teleurgesteld of boos bent | Je venais de faire retapisser mon beau fauteuil et le chat s’est fait les griffes dessus! Je suis content du voyage! |
| Si y s’en retourne | als dat gebeurt... | |
| A tout de reste | een teken van een onstuitbaar verlangen, tot elke prijs | Le chien veut à tout de reste sortir dans le jardin. |
| C’est pas le feu | Het is niet groots, niet geweldig, niet geniaal, het is gemiddeld (kan gebruikt worden om een situatie, een show, een voorstel, een gezondheidstoestand te beschrijven) | |
| pleurer la marchandise | karig, gierig zijn. Integendeel, de negatieve wending duidt juist op verkwisting | Il a pleuré les haricots mais il n’a pas pleuré la crème ! |
Het volgende artikel in deze rubriek:
-
Dialect en plaatsnamen
Om een indruk te krijgen van de invloed van een dialect kunnen we kijken naar plaatsnamen.
Reacties
Huidige bezoekers: 13
Allesfrans, ook voor:
-
Onze ervaringen
Onze ervaringen en projecten. De plannen en hun uitvoering.
-
Consument
Wat kun je als consument in Frankrijk verwachten en wat zijn de afwijkende regels?
-
Diensten
Verschillende soorten dienstverlening.
-
Overheid
Wat maakt de Franse overheid zoveel anders.
Allesfrans, ook voor:
-
Energie
Elektriciteit, olie, gas, kolen, zonne-energie, maar ook water.
-
Franse samenleving
We helpen je de Fransen wat beter te leren begrijpen.
-
Nieuws
Enkele subrubrieken met nieuwsberichten.
