In het Franse recht is een donation (schenking) een eenzijdige overeenkomst waarbij een persoon, de schenker (donateur), tijdens zijn leven onherroepelijk, zonder tegenprestatie en met een liberale bedoeling, goederen vervreemdt ten gunste van een andere persoon, de begunstigde (donataire), die daarmee instemt.

Een schenking mag niet worden verward met een legaat (zie: legs), dat wil zeggen de willoze overdracht van een of meer goederen van de overledene tijdens zijn leven, maar die pas na zijn dood van kracht wordt.

Volgens de Franse Code Civil moet de schenking bij notariële akte geschieden (zie: acte notarié). Voor bepaalde roerende goederen (meubilair, geldbedragen...) is het echter mogelijk om handmatig te doneren.

Het geboorterecht, ook wel tot aînesse afgekort, verleent het gehele of het grootste deel van het vermogen van een huishouden aan de eerstgeborene of, bij uitbreiding, aan een ander kind in vergelijking met de andere kinderen van hetzelfde gezin.

In Frankrijk gold het geboorterecht alleen voor adellijke families (ook al profiteerden rijke burgers ervan). Hij gaf de eerstgeborene een overwegend aandeel in de vaderlijke en moederlijke erfenis. Het werd afgeschaft in 1792, tijdens de Revolutie, vervolgens gedeeltelijk hersteld in 1826, alvorens definitief te worden afgeschaft in 1849.

Successierechten zijn indirecte belastingen die worden geheven op de overdracht van goederen van de ene persoon op de andere.

De goederen worden bij schenking of overlijden overgedragen aan de erfgenamen. Een belastingaangifte moet worden ingediend binnen zes maanden na het overlijden of één jaar in geval van overlijden buiten het Franse vasteland.

In 2018 bedraagt het marginale belastingtarief voor onroerend goed in Frankrijk 45%, wat het hoogste tarief in de Europese Unie zou zijn. Ter vergelijking: dit percentage bedraagt 30% in Duitsland, 15% in Denemarken en slechts 4% in Italië.

Volgens het Franse recht valt de fiscale waardering van onroerend goed onder de bepalingen van artikel 684, lid 3, van het Franse belastingwetboek en artikel L. 17 van het Livre des procédures fiscales.

Een executeur-testamentair is de persoon die verantwoordelijk is voor het afdwingen van de laatste wensen van de overledene.
De executeur kan iedereen zijn: vriend, familielid, vertrouwde persoon. De erflater kan een vervanger aanwijzen in geval van overlijden van de gekozene of in geval van verhindering of weigering.

De executeur-testamentair moet de hem toevertrouwde taken uitvoeren binnen een termijn van 2 jaar te rekenen vanaf de opening van het testament (hij kan de periode laten verlengen door een rechter van hettribunal de grande instance).

Een term die in het erfrecht wordt gebruikt en die onterving van een persoon betekent. Meer in het bijzonder wordt de wettelijke of gebruikelijke testamentaire clausule waarmee deze persoon wordt onterfd, erin vermeld.

Er waren verschillende vormen van onterving:

• [exhérédation générale|algehele onterving]: de erflater, degene die een testament opmaakt, onterfde zijn erfgenamen zonder aan te geven aan wie hij het eigendom van zijn eigendom naliet;
• [exhérédation spéciale|bijzondere onterving]: in dit geval heeft de erflater al zijn goederen, met uitsluiting van zijn erfgenamen, aan één of meer derden nagelaten;
• [exhérédation officieuse|onofficiële onterving]: de erflater schenkt vruchtgebruik aan de één en het blote eigendom aan de ander.
• [exhérédation de la quotité disponible|erfelijkheidsclausule van het vrije deel]: Deze vorm van testamentaire beschikking werd wettelijk afgeschaft omdat ze onnodig leidde tot lange, kostbare procedures en tot geschillen tussen beschermde nakomelingen.

In Frankrijk is onterving onmogelijk geworden voor beschermde nakomelingen ("héritiers réservataires"). Voor ascendenten blijft het echter mogelijk, al dan niet beschermd, en de wet voorziet in gevallen van onwaardigheid van erfopvolging.

Het centrale register van laatste willen (afgekort tot FCDDV), ofwel het testamentenbestand, is een databank die door het Franse notariaat is opgezet ter uitvoering van het Verdrag van Bazel dat in 1972 in het kader van de Raad van Europa is ondertekend. Aan de hand van dit bestand kan de notaris een uiterste wilsbeschikking of een schenking tussen echtgenoten van een overledene vinden. Het in bezit hebben van het origineel van de overlijdensakte is een voorwaarde om het te kunnen raadplegen.

De erfenis is de nalatenschap die een persoon achterlaat wanneer hij sterft. Het gaat om alle soorten objecten: cultureel erfgoed (religie, achternaam, afstamming, gewoonten, etc.) en materiële zaken (huis, geld).

Een erfgenaam is een persoon die rechten of eigendom ontvangt bij het overlijden van een persoon. Dit zijn meestal de kinderen of de echtgenoot van de overledene. Het ontvangen erfgoed is de héritage.

Bepaalde personen die niet volledig kunnen worden onterfd:

• kinderen (of, indien dat niet het geval is, zijn andere nakomelingen);
• de overlevende echtgenoot (bij afwezigheid van nakomelingen en voorouders).

Ascendenten werden uit deze lijst verwijderd door de wet van 23 juni 2006, die in werking trad op 1 januari 2007.

Een inventaris na overlijden is een notariële akte om de lijst van voorwerpen in het bezit van een persoon op het moment van zijn overlijden, vergezeld van een waardevaststelling (prisée). Het wordt opgemaakt enkele dagen na het overlijden of bij het huwelijk van de overlevende ouder, gewoonlijk op verzoek van de overlevende echtgenoot, de voogd van de kinderen of het meerderjarige kind. De akte laat toe het vermogen met volledige kennis van zaken onder de erfgenamen te verdelen.

Een legataris met bijzondere titel (ook genoemd (légataire particulier) is een persoon die volgens de wilsinstructies een bepaald goed ontvangt zonder aansprakelijk te zijn voor de schulden die op dat goed rusten. Het zullen de universele legatarissen zijn die alle schulden op zich moeten nemen om de nalatenschap terug te betalen.

Een universele nalatenschap (ook legs universel genoemd) is een systeem van erfenissen waarin de erfgenaam een belang heeft in alle goederen van de nalatenschap, maar aansprakelijk blijft voor de schulden. Het mag niet worden verward met de legs à titre universel.

In Frankrijk wordt ze beschreven in artikel 1003 van de Code Civil:
"De légataire universel is de testamentaire beschikking waarmee de erflater aan één of meer personen de algemeenheid geeft van het goed dat hij na zijn dood zal nalaten."

Een legaat is de kosteloze overdracht van een of meer goederen van de overledene, die tijdens zijn leven naar believen plaatsvindt, maar die pas van kracht wordt bij zijn overlijden.

Een nalatenschap staat los van een gift - die gedurende het leven van de donor van kracht wordt - en is onherroepelijk. Het verschilt ook omdat het een leg universel, een leg à titre universel of een leg à titre particulier kan zijn.

Bovendien kan de nalatenschap een thema, voorwerp, voorwaarde, of doel hebben dat door de begunstigde van de nalatenschap nauwgezet moet worden gerespecteerd.

Een legaat kan bij een vereniging worden ingediend, op voorwaarde dat het van openbaar nut is of dat het een liefdadigheidsvereniging is.

De begunstigde heet een légataire.

Deze schenking is een contractuele handeling (donatie) of eenzijdige (testament) die kosteloos wordt gedaan. Ze wordt in Frankrijk gedefinieerd door het burgerlijk wetboek en is gebaseerd op zowel een materieel als een intentioneel element.

Materiaal element: Verarming van de donor en verrijking van de begiftigde. Vrijheid gaat gepaard met een vrije wil, los van enige verplichting of zelfs gewoonte. Het materiële element kan een geldbedrag zijn, maar ook alle roerende, onroerende of immateriële goederen.

Opzettelijk element: De intentie om een donatie te doen is een essentieel onderdeel van een schenking. De schenking moet vrij zijn.

De veiling bestaande uit de verkoop bij opbod, in der minne of bij vonnis, van goederen in gezamenlijke erfopvolging.

Onder een toekomstige erfovereenkomst wordt in de wet verstaan een overeenkomst die tot doel heeft rechten te doen ontstaan of afstand te doen van een gehele of gedeeltelijke nog niet geopende erfopvolging of van goederen die daarvan afhankelijk zijn.

Dergelijke pacten zijn slechts wettig in de gevallen en onder de voorwaarden voorzien door de wet, maar de hedendaagse wetgever heeft de uitzonderlijk geldige pacten vermenigvuldigd (bv. de transgene gedeelde donatie, het recht om afstand te doen van de réserve héréditaire).

Het niet-beschermde deel van een erfenis. Het deel wat vrijelijk mag worden toebedeeld en niet kan worden opgeëist door de beschermde erfgenamen. (Zie ook "réserve.

In het Franse recht is de réserve het deel van de nalatenschap dat de wet voorbehoudt aan bepaalde erfgenamen, die dus "beschermd" zijn en hun legitieme portie krijgen. Wat niet gereserveerd is, is de "quotité disponible".

De vrijheid om de overdracht van vermogens te organiseren, hangt af van de gezinssamenstelling. Er zijn dus zeer nauwe erfgenamen, de "réservataires" genoemd, die niet volledig uit de erfopvolging kunnen worden verwijderd (zie ook artikel Wat is de "réserve héréditaire" en wat zijn "héritiers réservataires"?).

In het Franse erfrecht is de nalatenschapsreserve een deel van de nalatenschap dat wettelijk is voorbehouden aan bepaalde beschermde erfgenamen, de héritiers réservataires. De Franse wetgeving staat dus niet toe dat bepaalde erfgenamen, zoals kinderen, worden onterfd (zie ook artikel Wat is de "réserve héréditaire" en wat zijn "héritiers réservataires"?).

Een nalatenschap die zich voordoet wanneer een persoon overlijdt zonder een (geldig) testament. Er wordt dan gezegd dat deze persoon ab intestat overleden is (letterlijk: "zonder getest te hebben", "zonder testament").
De erfopvolging wordt in dat geval geregeld volgens de bepalingen van de wet.

Het ontbreken van een testament kan ook te wijten zijn aan de nietigheid of het vervallen ervan.

Een onbeheerde nalatenschap. Zie ook "Déshérence".
Wanneer iemand zonder erfgenaam overlijdt en geen testament heeft opgesteld, wordt zijn nalatenschap "vacant", of in het Nederlands onbeheerd, verklaard. Dit wordt een succession vacante of déshérence genoemd.

In dat geval kan elke belanghebbende, of de procureur de la République, bij het gerecht een curator aanwijzen die de nalatenschap zal beheren en vereffenen.

Een testament is een schriftelijk document waarin een persoon aangeeft aan wie hij zijn goederen na zijn overlijden binnen de door de wet toegestane grenzen wenst over te dragen.

Het testament geeft je dus de mogelijkheid om kosteloos een legaat te maken, dat pas na jouw dood van kracht wordt.

Frankrijk kent vier soorten testamenten, waarover we meer schrijven in artikel Testament.

Het vruchtgebruik is het hebben van 2 rechten op een onroerend goed waaruit het vruchtgebruik bestaat:

• het recht om een onroerend goed te gebruiken (usus);
• het recht om de inkomsten, de vruchten van het goed (fructus) te innen.
  De vruchtgebruiker (usufruitier) is niet de eigenaar van het pand. Hij of zij heeft geen abusus: hij/zij kan niet over het onroerend goed beschikken en heeft niet het recht het te vernietigen, weg te geven of te verkopen.

Krachtens artikel 617 van de Code Civil eindigt het vruchtgebruik met name door de dood van de vruchtgebruiker of door het einde van de periode waarvoor het vruchtgebruik is verleend. Er kan evenwel gebruik worden gemaakt van een bijzondere vorm van vruchtgebruik, successievruchtgebruik.